W dniu wczorajszym w Dzienniku Ustaw RP ogłoszono dwa rozporządzenia zmieniające dotychczasowe regulacje odnoszące się do stanu epidemii na obszarze RP: 

• rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 31 marca 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii (Dz.U. 2020, poz. 565) – dalej jako: „rozporządzenie Ministra Zdrowia”; 
• rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 31 marca 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2020, poz. 566) – dalej jako: „rozporządzenie Rady Ministrów”. 

Oba rozporządzenia weszły w życie z dniem ogłoszenia, tj. z dniem 31 marca 2020 roku. Rozporządzenie Ministra Zdrowia uchyliło rozdziały 2-6 rozporządzenia z dnia 20 marca 2020 roku w sprawie ogłoszenia a obszarze RP stanu epidemii (Dz.U. poz. 491, zmienione już wcześniej w dniu 24 marca, Dz.U. 2020, poz. 522), a w miejsce uchylonych przepisów „weszły” przepisy rozporządzenia Rady Ministrów. Dlatego też, dalsze omówienie dotyczy wyłącznie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów. 

Ograniczenia w przemieszczaniu 

W okresie od dnia 1 kwietnia 2020 roku do dnia 11 kwietnia 2020 roku obowiązuje generalny zakaz przemieszczania się osób. W § 5 pkt 1 – 4 rozporządzenia wprowadzono cztery wyjątki od w/w zakazu, które są tożsame z wyjątkami (dozwolonymi przypadkami przemieszczania się), które obowiązywały nas począwszy od dnia 25 marca 2020 roku (vide: § 1 pkt 2 rozporządzenia z dnia 24 marca 2020 roku zmieniającego rozporządzenie w sprawie ogłoszenia a obszarze RP stanu epidemii). W tym zakresie odsyłam do szczegółowego omówienia, zamieszczonego na blogu Kancelarii w dniu 25 marca 2020 roku: 

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 24 marca 2020 roku – omówienie praktyczne 

Jakkolwiek, dozwolone przypadki przemieszczania się pozostały bez zmian – ustalono całkowicie nowe zasady przemieszczania się. Do dnia wczorajszego, piesi mogli poruszać się w odległości nie mniejszej niż 1,5 m od siebie. Obecnie, dystans ten uległ zwiększeniu o 0,5 m (tj. należy zachować minimalną odległość 2 m). Mało tego, ograniczenia dotyczące zachowania stosownej odległości nie dotyczyły dotychczas osób najbliższych. Obecnie, przedmiotowe ograniczenie dotyczy również osób najbliższych w rozumieniu art. 115 § 11 k.k. (vide: artykuł z dnia 25 marca). 

Najnowsza regulacja jest trudna do logicznego wytłumaczenia w odniesieniu do osób, z którymi zamieszkujemy. Jednakże można przypuszczać, że celem prawodawcy było ułatwienie kontroli, dokonywanych przez funkcjonariuszy Policji, którzy odtąd nie będą musieli dociekać stopnia pokrewieństwa pomiędzy przemieszczającymi się, którzy wskazanej odległości nie zachowują. 

W § 18 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia ustanowiono przypadki, w których zachowanie odległości nie jest wymagane, tj. ze względu na opiekę nad: (i) dzieckiem do ukończenia 13. roku życia, (ii) osobą z orzeczeniem o niepełnosprawności, (iii) osobą z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego, a także (iv) osobą, która ze względu na stan zdrowia nie może poruszać się samodzielnie. 

Uwaga! O ile generalny zakaz przemieszczania się (z czterema wyjątkami) obowiązuje w okresie od dnia 1 kwietnia 2020 roku do dnia 11 kwietnia 2020 roku – o tyle już nowe zasady przemieszczania się (dystans 2 m, z wyjątkami określonymi w § 18 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia) obowiązują w okresie od dnia 31 marca 2020 roku do odwołania (!). Oznacza to, że począwszy od 12 kwietnia będziemy mogli przemieszczać się w dowolnym celu – jednakże przy zachowaniu odległości 2 metrów od siebie, w tym od członków najbliższej rodziny. 

W rozporządzeniu Rady Ministrów nie utrzymano dotychczasowego ograniczenia odnoszącego się do limitu przemieszczających się osób (grupy maksymalnie dwuosobowe), co prawdopodobnie wynika z jednej strony – ze zwiększenia minimalnej odległości pomiędzy przemieszczającymi się, z drugiej strony – z całkowitego zakazu korzystania z miejsc, gromadzących większe skupiska ludzi w okresie od dnia 1 kwietnia 2020 roku do dnia 11 kwietnia 2020 roku, tj. „pełniących funkcje publiczne i pokrytych roślinnością terenów zieleni, w szczególności: parków, zieleńców, promenad, bulwarów, ogrodów botanicznych, zoologicznych, jordanowskich i zabytkowych, a także plaż” – vide: § 17 ust. 1 rozporządzenia. 

Z przedmiotowych terenów można korzystać jedynie w celu: (i) wykonywania czynności zawodowych, zadań służbowych lub pozarolniczej działalności gospodarczej – o ile są prowadzone na w/w terenach na podstawie zawartych umów, (ii) działań wynikających z konieczności ochrony zdrowia i życia ludzi oraz, wobec braku innych rozwiązań, zapewnienia bezpieczeństwa powszechnego lub ochrony interesu publicznego, (iii) wykonywania ochotniczo i bez wynagrodzenia świadczeń na rzecz przeciwdziałania skutkom COVID-19, w tym w ramach wolontariatu. 

Wprowadzono dodatkową zasadę, że w okresie od dnia 1 kwietnia 2020 roku do dnia 11 kwietnia 2020 roku  przemieszczanie się osoby do ukończenia 18. ro-ku życia jest możliwe wyłącznie pod opieką osoby sprawującej władzę rodzicielską, opiekuna prawnego albo innej osoby dorosłej (vide: § 18 ust. 2 rozporządzenia). Ponadto, w przedmiotowym okresie zakazano korzystania z rowerów miejskich dostępnych publicznie (vide: § 18 ust. 3 rozporządzenia). 

Począwszy od 25 marca 2020 roku w odniesieniu do środków publicznego transportu zbiorowego wprowadzono zasadę, zgodnie z którą: „środkiem tym można przewozić, w tym samym czasie, nie więcej osób, niż wynosi połowa miejsc siedzących”. Dotychczasowy wymóg „rozciągnięto” na samochody przeznaczone do przewozu więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą (tj. zarejestrowanego na min. 10 osób). Ograniczenie dotyczy również transportu niepublicznego, świadczonego przez prywatnych przewoźników (busów z pozwoleniem na przewóz osób), ale nie będzie dotyczyło np. samochodu osobowego zarejestrowanego na 5 osób. 

Wykładnia § 18 ust. 1 pkt 2 w zw. z przepisami rozdziału 9 „Przepisy przejściowe i przepis końcowy” daje podstawy do stwierdzenia, że przedmiotowe ograniczenie obowiązuje począwszy od dnia 31 marca do odwołania – co jednak nie pokrywa się w informacją umieszczoną na stronie rządowej (www.gov.pl/web/koronawirus/kolejne-kroki), gdzie wskazano, że przedmiotowe ograniczenie obowiązuje począwszy od dnia 2 kwietnia 2020 roku. 

Pozostałe ograniczenia 

Począwszy od dnia 31 marca 2020 roku do odwołania ustanowiono ograniczenia w prowadzeniu działalności gospodarczej, m.in. całkowity zakaz działalności związanej z fryzjerstwem i pozostałymi zabiegami kosmetycznymi, a także usługowej związanej z poprawą kondycji fizycznej.  Zgodnie z informacjami zamieszczonymi na stronie rządowej (vide: www.gov.pl/web/koronawirus/kolejne-kroki) usług fryzjerskich, kosmetycznych nie można realizować również poza salonami – np. podczas wizyty w domach. 

W okresie od dnia 1 kwietnia 2020 roku do dnia 11 kwietnia 2020 roku wprowadzono całkowity zakaz działalności hotelarskiej – z wyjątkiem zakwaterowania osób: (i) objętych kwarantanną lub izolacją, (ii) wykonujących zawód medyczny, (iii) osób potrzebujących zakwaterowania w związku z wykonywanymi czynnościami zawodowymi, zadaniami służbowymi, pozarolniczą działalnością gospodarczą lub działalnością rolniczą. Goście hotelowi, z wyjątkiem przypadków wskazanych powyżej, muszą wykwaterować się do czwartku 2 kwietnia 2020 roku. 

W soboty oraz niedziele przypadające w okresie od dnia 1 kwietnia 2020 roku do dnia 11 kwietnia 2020 roku zakazano handlu detalicznego w wielkopowierzchniowych obiektach handlowych, w których przeważająca działalność polega na sprzedaży artykułów budowlanych lub remontowych. 

W przedmiotowym okresie wprowadzono także limit osób, które mogą przebywać w obiektach i placówkach handlowych i usługowych oraz w placówkach handlowych. Począwszy od dnia 1 kwietnia 2020 roku do dnia 11 kwietnia 2020 roku może przebywać w tym samym czasie nie więcej niż: (i) 3 osoby na jedno stanowisko kasowe – w odniesieniu do obiektów i placówek handlowych oraz usługowych, przy czym pod uwagę należy brać ogólną liczbę kas, a nie liczbę kas czynnych (vide: www.gov.pl/web/koronawirus/kolejne-kroki), (ii) 3 osoby na jedno miejsce sprzedaży – w odniesieniu do handlu na straganach i targowiskach. W limity dopuszczalnej liczby osób nie wlicza się osób stanowiących obsługę placówek, obiektów i miejsc sprzedaży. 

Ponadto, w odniesieniu do placówek pocztowych ustanowiono zasadę, zgodnie z którą dopuszczalna liczba osób przebywających, w tym samym czasie, w danej placówce pocztowej nie może być większa niż 2 osoby na jedno stanowisko obsługi, z wyłączeniem osób stanowiących obsługę placówki pocztowej. 

Należy również zaznaczyć, że na okres od dnia 1 kwietnia 2020 roku do dnia 11 kwietnia 2020 roku wprowadzono nowe zasady zakupu towarów i usług. Po pierwsze, w godzinach od 10:00 do 12:00 w obiektach i placówkach handlowych i usługowych mogą przebywać jedynie osoby powyżej 65. roku życia, co ma na celu ochronę osób najbardziej podatnych na zarażenie. Po drugie, osoby kupujące są obowiązane do noszenia rękawiczek jednorazowych począwszy od 1 kwietnia 2020 roku (inna informacja widnieje na stronie rządowej www.gov.pl/web/koronawirus/kolejne-kroki, gdzie podano, że nakaz obowiązuje od dnia 2 kwietnia 2020 roku). 

Z kolei, począwszy od dnia 2 kwietnia 2020 roku (do dnia 11 kwietnia 2020 roku) obiekty i placówki handlowe oraz usługowe, a także zarządzający targowiskami lub straganami są zobowiązani do zapewnienia klientom rękawiczek jednorazowych LUB środków dezynfekcji. Obiekty i placówki handlowe oraz usługowe mają ponadto obowiązek dokonywać po każdym kliencie dezynfekcji stanowiska obsługi lub stanowiska kasowego. 

Analogicznie, począwszy od dnia 2 kwietnia 2020 roku (do dnia 11 kwietnia 2020 roku) zakłady pracy są obowiązane zapewnić: (i) osobom zatrudnionym rękawiczki jednorazowe LUB środki do dezynfekcji rąk (przy czym pojęcie zatrudnienia należy rozumieć szeroko), (ii) odległość pomiędzy stanowiskami pracy wynoszącą co najmniej 1,5m. 

  

Patrycja Olejnik 

Członek OIRP w Warszawie (ukończona aplikacja radcowska)